Kültürel Çeşitliliğin ve Aşkın Ritmi: Tango
0

Sadece bir dans değil, insanlığın buluşma noktasıdır Tango. Bu dans için hiçbir söz söylemeden kişilerin birbirini anlaması derler. Bu sebepten farklı toplumların da içinde olmaması düşünülemez. Tam da böyle bir alanda kendini geliştiren, çeşitli toplumların oluşturduğu bu dansın, hor görülen semtlerden başlayarak dünyadaki elit denilebilecek yerlere kadar nasıl tırmandığını bu evrensel temalardan anlıyoruz: Aşk, dokunmak ve hissetmek. Sadece belirli bir toplumun değil, tüm dünyanın hissettiği duyguların dansa dökülmesini sağlayan Tango‘yu gelin hep birlikte yakından tanıyalım!

Tango Kelimesinin Etimolojik Kökeni

“Tango” kelimesinin etimolojik bağlamda ilk ortaya çıkışı biraz karışıktır. Bazı araştırmacılara göre kelime kökeni olarak “Tango”, Batı Afrika dillerinden gelmektedir. Nijerya ve Sierra Leone’daki bazı dillerde ‘’tongo’’ veya ‘’tombo’’ kelimeleri ‘davul, davul çalma, dans yeri, toplanma alanı’ anlamları taşımaktadır.

Köle ticaretinin olduğu dönemlerde Güney Amerika’ya götürülen Afrika kökenli insanlar, bu sözcüğü danslarında ve müziklerinde kullanmışlardır. 18.yüzyılda ise Tango sözcüğü İspanyolca, ‘müzikli eğlence, gizli toplantı’ şeklinde ifade edilmiştir. Ayrıca ‘dans mekanı’ veyahut ‘davulun sesi’ gibi anlamlara da gelmektedir.

Latince’de ise ‘tangere’ fiilinin anlamlarından biri olan ‘dokunmak’ ile arasında bağlantı vardır. Tango dansında çiftlerin yakın temas içinde olmasının bu anlamlandırmayı desteklediği düşünülür.

Müzikal birleşimine bakıldığında ise kültürel anlamda çeşitliliği görülür. Bu dansta Afrika’dan gelen ritimler, Avrupa’ya ait Polka, Mazurka, Habanera gibi salon dansları ve yerel Milonga müziğinin birleşmesiyle oluştu.

Tutkunun ve Ritmin Ortaya Çıkışı

IMG 5609 | Kültürel Çeşitliliğin ve Aşkın Ritmi: Tango

Tango’nun ilk orta çıkışı 1880-1890 yıllarında Arjantin’in başkenti Buenos Aires ve Uruguay’ın Montevideo liman şehirlerinde büyüyerek başladı. Bu şehirler, Avrupa’dan (özellikle İspanya ve İtalya’dan) yoğun göç alıyor, Afrika kökenli topluluklar ve yerel halkla birlikte kültürel çeşitliliğin yoğun olduğu bir ortam oluşturuyordu. Farklı kültürlerin insanları, müzikleri ve dansları birbirine karışarak ortak bir kültürel dans ortaya çıkardı. 

Tango ilk zamanlar, liman kenti olan Buenos Aires’in kenar mahallesinde, fakir semtlerde, barlarda ve işçi sınıfının eğlendiği mekanlarda ortaya çıktı. Bu yüzden yüksek sınıflar tarafından ‘’aşağı sınıf bir dans’’ olarak görüldü.

19. yüzyılın sonları 20. yüzyılın başlarında ise Buenos Aires ve Montevideo’da yoğun deniz trafiği olan liman şehirleri olmasıyla beraber burada doğan bu dans, hem Avrupa’ya dönen göçmenler hemde denizciler aracılığıyla Atlantik’e geçti. Avrupa’da bu dansın popüler olmasıyla beraber, eğitim için Fransa’ya giden Arjantin’in varlıklı ailelerin çocukları bu dansı benimsediler. Fransa’da bu dans elit kesimler tarafından moda oldu. Bu sayede Tango, Arjantin’in sınıfsal olarak üst tabakadaki kesim tarafından saygınlık kazandı. Çünkü bu dans Arjantinlilere bir kimlik kazandırmanın yanında özel bir kültürel değer katarak onları popüler hale getirdi.

Tango’nun Dünyada Tanınması

IMG 5613 | Kültürel Çeşitliliğin ve Aşkın Ritmi: Tango

19. yüzyılın sonları 20. yüzyılın başlarında Paris, modadan sanata, eğlenceden kültürel etkinliklere kadar Avrupa’da merkezi bir konumdaydı. Devamlı olarak yenilik arayışında olan bir şehirdi. 

Arjantinli müzisyenlerin 20. Yüzyılın başında Paris’e gelmesiyle Tango dansı seçkin salonlarda ve önde gelen balo mekânlarında ve sahnelerde görüldü. Fransa’daki elitler bu farklı ve tutku dolu dansa ilgilerini eksik etmediler.

İlk kez Paris’te Tango, 1907 yılında bazı ufak çevrelerde oynandı. Arjantin’den gelen zengin ailelerin çocuklarının bu dansı oynaması da ilgi çekici bulunarak bu dans, şehirde hızla popülerleşti ve Paris’te 1910’da geniş kitlelere ulaşabildi.

Yıllar içerisinde popülaritesini de artıran bu dans özellikle 1912’de şehrin sosyetesinin oynamasıyla birlikte geniş çevrelerce adını duyurdu. Tango, dans okullarında da ders olarak okutulmaya, öğretilmeye başlandı.

Daha sonra ise Paris’in önde gelen salonlarında oynanması ve Tango dansının karikatürize edilerek gazetelerde, dergilerde çizilerek halka inilmesi sağlandı. Hatta Katolik Kilisesi bu Tango akımından dolayı ‘kışkırtıcı’ ifadesini kullanarak yasaklamaya çalıştı fakat siyasi baskılar ve halk tarafından karşılık bulması sebebiyle bu girişimleri sonuç bulmadı.

Tango’nun Avrupa’da Yaygın Hâle Gelmesi

Paris’te önde olan akımlar çok hızlı bir şekilde Berlin, Londra, Roma gibi diğer büyük Avrupa şehirlerinde görülüyordu. Tango da 1910’dan itibaren Paris’in sosyetesinde görülünce Avrupa’da yayılması uzun sürmedi. Tango kostümleri ise moda evlerinde tasarlanarak vitrinlerdeki yerini buldu. Böylece bu dans kültürel etkileşimle ortaya çıkan bir dansın yanı sıra bir yaşam tarzı olarak da tanıtıldı. Bu etkiler sayesinde Avrupa’nın büyük şehirlerine yayıldı.

Diğer şehirlere yayılmasıyla beraber, Paris’teki gibi dans okullarında verilen Tango dersleri kısa sürede Viyana, Londra, Berlin, Roma gibi büyük şehirlerde Tango kulüplerinde de verildi. Bunun yanında Arjantinli sanatçılar ve diğer göçmen müzisyenler Paris’ten diğer Avrupa şehirlerine turne düzenlediler. Bu turneler sonucunda geniş kitleler Tango dansının ritmine ulaştı. Avrupa’da ‘Bandoneon’ enstrümanı tanınır hale geldi.

Kadın Kokusu (1992)

Kadın Kokusu filmindeki ikonik dans sahnesi (1992)

Söz konusu dansın popülerlik kazanmasıyla beraber 1920’lere doğru New York’a ve Latin Amerika’ya taşındı. New York şehrinin Broadway tiyatrolarında ve Hollywood filmlerinde yer edinmesiyle de bu performans, Amerika kıtasında da geniş kitlelere ulaştı. 1992’de vizyona giren “Kadın Kokusu” (Scent of a Woman) filminde Al Pacino ve Gabrielle Anwar’ın unutulmaz sahnesi, Carlos Gardel’in ünlü tangosu ‘Por Una Cabeza’ eşliğinde çekildi. Bu sahnede Tango, Arjantin’e özel bir dans olmaktan ziyade evrensellik anlamında aşk, tutku ve ritmin sembolü olarak yansıtıldı. Tango böylece insanlığı yansıtma anlamında dünyada ortak kültürel mirasın sembollerinden biri olmuştur.

Al Paçino’nun, özellikle dans sahnesiyle bilinen Kadın Kokusu filmindeki rolü sayesinde ‘En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü’ne layık görüldüğünü de söylemeden geçmeyelim.

Tango’nun Kültürel Miras Olması

Bugün ise Tango, 31 Ağustos 2009 tarihinde Arjantin ve Uruguay’ın ortak başvurusuyla UNESCO tarafından ‘’Somut Olmayan Kültürel Miras’’ olarak kabul edilmektedir.

UNESCO, bu dansın temelinde olan enstrümanı bandoneonu korumak amacıyla Uruguay’a maddi destekte bulunmuştur. Bu maddi yardım ile bandoneon enstrümanı üretiminin sayısı artırılarak öğrenilmesi için merkezler açılmıştır.

Uluslararası Tango Festivali

UNESCO’nun Dünya Miras Listesi’nde bulunan ‘Wieliczka Tuz Madeni’nde 29 Nisan 2023 tarihinde Uluslararası Tango Festivali düzenlenmiştir. Bu etkinliğin bir diğer özelliği farklı ülkelerden gelen dansçılarla birlikte yapılmış olması ve tüm hafta sürmesidir. Toplumsal kimlik kadar evrensel kültürün ritme ve dansa yansıyan bir parçası olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden kültürel çeşitliliğin dünyaya sunduğu zenginliklerden biridir Tango.

Sonuç

Sonuç olarak tüm bunlar bize Tango’nun, kültürel açıdan yalnızca bir dans değil, evrensel anlamda ortak bir miras haline geldiğini gösteriyor. Arjantin ve Uruguay’ın kültürel çeşitliliğiyle ortaya çıkan bu dans ‘ortak kültürel ürün’ olarak halkta aidiyetini güçlendirdi. Sonrasında Avrupa’nın her anlamda kültürel merkezi olan Paris’te hayranlıkla karşılanması söz konusu dansın evrenselleşmesine yol açtı. Bu dansın medyadaki yansımlarıyla da bu dans popüler hâle geldi.

O artık yalnızca Arjantin’e ait bir kimliğe sahip değil, dünyada aşkın, uyumun, tutkunun ve insani iletişimin ritme yansıdığını bizlere hatırlatan bir sanat.

KAYNAKÇA

Arda Arıcı
TAÜ'de Kültür ve İletişim Bilimleri öĝrencisi; sanat, sinema, kültür, iletişim ve spor üzerine okur-yazar.

    Bunlar da ilgini çekebilir

    Abone Ol
    Bildir
    guest

    0 Yorum
    En çok oylanan
    En yeni En eski
    Satır içi geri bildirimler
    Tüm yorumları gör

    Daha Fazla Kültür